"Σαλής, ο μαύρος βαρκάρης "

Σαλής, ο φιλάνθρωπος μαύρος βαρκάρης των Χανίων
-  Μια ζωή σαν παραμύθι

Με το ελληνικό όνομα Χελιδόνης, ή Χελιδονάκης κατά το κρητικότερο, προφανώς επειδή η ψυχή του ήταν λευκή και η εμφάνισή του μαύρη σαν τη ράχη του χελιδονιού, ήταν μια από τις γνωστότερες φυσιογνωμίες της πόλης των Χανίων τον περασμένο αιώνα.

Ήταν απόγονος μαύρων εργατών ή χαλικούτηδων, από την εποχή της Αιγυπτιοκρατίας στην Κρήτη Καταγόταν από το Σουδάν, αλλά δεν θέλησε να εγκαταλείψει τα Χανιά κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών και παρέμεινε στην πόλη, αγαπητός από όλους για την εργατικότητα, την εγκαρδιότητα και την καλοψυχία του.

Εργαζόταν από μικρό παιδί στη μπλε βάρκα του προέδρου των βαρκάρηδων των Χανίων, του Σταύρου Τσιριγωτάκη και χάρη στη μεγάλη δύναμη και την ταχύτητα του νεαρού μουσουλμάνου, πάντα η βάρκα του Τσιριγωτάκη ήταν πρώτη στο ξεφόρτωμα των επιβατών και των αποσκευών τους, καθώς εκείνη την εποχή το λιμάνι των Χανίων ήταν αβαθές και ακατάλληλο για τον ελλιμενισμό πλοίων.

Τις αποσκευές τις ξεφόρτωναν σε μαούνες μέχρι την ακτή και τους επιβάτες οι βάρκες, που ανταγωνίζονταν για την μεγαλύτερη ταχύτητα και την καλύτερη εξυπηρέτηση.

Ο Σαλής ήταν πολύ δυνατός και γρήγορος και έτσι πάντα η βάρκα που κουμάνταρε ήταν πρώτη για πάρα πολλά χρόνια.

Tο 1922, για να μην αποχωρήσει μαζί με τους άλλους μουσουλμάνους από την Κρήτη, πήρε την αγγλική υπηκοότητα, κάτι που του δημιούργησε πολλά προβλήματα κατά τη γερμανική κατοχή.

Μαζί με την Αμπλά, άλλη μια καλόκαρδη μουσουλμάνα, ήταν από τους καλύτερους και πιο όμορφους χαρακτήρες των Χανίων, πάντα τους χαμογελαστοί, γενναιόδωροι και έτοιμοι να βοηθήσουν τους ανήμπορους και άπορους συνανθρώπους τους.

Κάθε φορά που έπαιρνε τον μισθό του, ετοίμαζε σακούλες με τρόφιμα και τα έστελνε σε φτωχές πολύτεκνες οικογένειες ανώνυμα.

Κάποτε που κέρδισε τον πρώτο λαχνό του λαχείου δεν κράτησε ούτε δεκάρα για τον εαυτό του. Αντίθετα προίκισε 2 ορφανές κοπέλες και πάλι ανώνυμα.

Όταν όμως ο Σαλής γέρασε και έχασε τη δύναμή του, σταμάτησε να δουλεύει στη βάρκα και αναγκάστηκε να πουλήσει το σπίτι του στο Κούμ Καπί για να μπορέσει να επιβιώσει. 

Στην παραλιακή συνοικία των Χανίων Κούμ Καπί, κατοικούσαν επί Αραβοκρατίας οι Άραβες και οι μαύροι χαμάληδες των Χανίων, οι Χαλικούτηδες.

Πολλοί Χανιώτες βλέποντας ότι ο Σαλής έμεινε στη ψάθα, κινητοποιήθηκαν για να του ανταποδώσουν τα όσα καλά είχε κάνει γι αυτούς επί τόσα χρόνια.

Με ενέργειες του φίλου, τυπογράφου, συγγραφέα και ποιητή Γεώργιου Γεωρβασάκη, έγινε Έλληνας πολίτης έστω και αργά, και πήρε μια μικρή σύνταξη από το ΙΚΑ. 

Και τότε όμως, ο Σαλής αποδεικνύοντας την αγάπη, τη φιλευσπλαχνία και την μεγαλοψυχία του, χάριζε μεγάλο μέρος της σύνταξής του σε ανθρώπους που πίστευε ότι την χρειάζονταν περισσότερο από κείνον.

Πέθανε στις 29 Φεβρουαρίου 1967 στο δωμάτιο του στην οδό Θεοτοκόπουλου, την ώρα που κοιμόταν.

Αρχικά τον έθαψαν σε ένα χωράφι στην παλιά τούρκικη συνοικία Μερτζαλίκια, αλλά λόγω του ότι ήταν πολύ αγαπητός στους Χανιώτες, φρόντισαν αμέσως να τον μεταφέρουν στο χριστιανικό κοιμητήριο του Αγίου Λουκά στην οδό Αναπαύσεως και σήμερα είναι θαμμένος στο νεκροταφείο του Αγίου Λουκά.

Πάνω στη μαρμάρινη πλάκα, είναι γραμμένοι οι στίχοι του ποιητή και φίλου του, Γεώργιου Γεωρβασάκη:

-  Ας ήσουν μαύρος ας μην ήσουν χριστιανός
ας ήταν μαύρη η μορφή σου
από το χιόνι πιο λευκή ήτανε η ψυχή σου.

 

 

newsitamea – [2fA]

Share